Năm 2022, khi những tờ thông báo đầu tiên về dự án mở rộng đường Vành đai 1 được dán lên cột điện đầu ngõ, cả xóm nhỏ ven sông bỗng dưng xôn xao như một tổ ong bị khuấy động. Người ta bàn tán từ sáng đến tối, từ quán nước đầu ngõ cho tới mâm cơm tối trong từng căn nhà thấp mái. Ai cũng có một nỗi lo riêng, một phép tính riêng cho phần đất đã gắn bó cả đời người.

Trong xóm ấy, có một người phụ nữ tên Liên.

Cô Liên năm đó vừa tròn năm mươi, dáng người nhỏ, tóc cắt ngắn gọn gàng, nói năng chậm rãi nhưng rõ ràng. Nhà cô nằm ngay khúc cua của con đường đất, nơi mấy chục năm nay sáng nào cũng nghe tiếng gà gáy, chiều chiều trẻ con chạy lon ton đá banh. Mảnh đất ấy là của cha mẹ để lại, chứng kiến cô lớn lên, lập gia đình, rồi nuôi con khôn lớn.

Khi cán bộ về họp dân, giải thích về chủ trương làm đường, đa số bà con chỉ im lặng. Không ai phản đối công khai, nhưng cũng chẳng ai vội gật đầu. Người thì sợ thiệt, người thì chờ xem hàng xóm thế nào, người khác lại hy vọng “càng chây càng được nhiều”.

Riêng cô Liên, tối hôm đó về nhà, ngồi rất lâu bên bàn gỗ cũ. Cô trải giấy tờ ra, lấy máy tính bấm từng con số, rồi gọi điện cho các con hỏi han. Nhà tái định cư thì cô không cần – cô đã có sẵn một căn nhà nhỏ ở quận khác, xây từ mấy năm trước, định để sau này về già.

Ba ngày sau, khi mọi người còn đang tranh cãi, cô Liên là người đầu tiên ký vào biên bản bàn giao mặt bằng.

Hôm nhận tiền, cô không làm rình rang. Sáu tỷ đồng tiền mặt – một con số mà trước đó cô chưa từng nghĩ mình sẽ cầm trong tay – được chuyển thẳng vào tài khoản. Không đợi lâu, cô rút ra, chia làm nhiều phần, gửi ngân hàng một ít, giữ tiền mặt một ít. Rồi sau đó, bằng một quyết định rất dứt khoát, cô đổi gần như toàn bộ sang vàng.

Bù thêm tám mươi lăm triệu đồng tiền tiết kiệm, cô chốt tròn một trăm cây vàng.

Cô không phải người tham lam, cũng không phải nhà đầu tư sành sỏi. Cô chỉ nghĩ đơn giản: tiền để lâu thì mất giá, còn vàng thì “nặng tay”, nhìn thấy là yên tâm. Ngày ôm chiếc túi vải đựng vàng về nhà, cô ngồi thừ ra một lúc lâu, cảm giác như đời mình vừa bước sang một trang khác.

Trong khi đó, xóm cũ của cô bắt đầu bước vào những năm tháng căng thẳng.

Những cuộc họp kéo dài, những đơn kiến nghị, những buổi tranh luận gay gắt. Có nhà nhất quyết không đi, có nhà đòi thêm từng mét vuông, từng đồng hỗ trợ. Ba năm trôi qua, con đường vẫn dang dở, hàng rào tôn dựng lên rồi tháo xuống, máy móc đến rồi lại rút.

Giá vàng thì cứ lặng lẽ leo thang.

Từ hơn bảy chục triệu một cây, lên chín mươi, rồi một trăm hai mươi, và đến năm thứ ba… một trăm năm mươi triệu.

Cô Liên theo dõi tin tức mỗi tối, lòng bình thản nhưng không khỏi thoáng suy nghĩ. Có lần, khi vàng vừa chạm mốc bảy mươi tám triệu, cô bán ra toàn bộ. Lý do rất giản dị: cô thấy đủ rồi.

Sau khi trừ đi mọi chi phí, thuế má, cô lãi khoảng một phẩy tám tỷ. Một con số khiến nhiều người phải mơ ước cả đời. Cô sửa lại nhà, dành một khoản cho các con, gửi tiết kiệm một phần để dưỡng già. Cuộc sống từ đó nhẹ nhõm hơn hẳn.

Nhưng con người mà… đôi khi vẫn không tránh khỏi những phút giây “giá như”.

Mỗi lần nghe người ta nói giá vàng lập đỉnh mới, cô lại mỉm cười, rồi thở ra rất khẽ. Cô biết rõ, nếu ngày đó cô “gồng lãi”, giữ thêm ba năm nữa, thì sáu tỷ ban đầu có thể đã thành mười sáu tỷ.

Một con số đủ để thay đổi hoàn toàn cuộc đời.

Có buồn không?

Có chứ. Buồn nhẹ thôi. Giống như cảm giác đánh rơi một tờ vé số trúng thưởng mà mình không hề biết trước. Không day dứt, không tiếc nuối đến mất ăn mất ngủ, chỉ là một thoáng nghĩ qua, rồi thôi.

Một buổi chiều, cô quay lại con đường cũ. Nơi từng là căn nhà của mình giờ đã thành mặt đường rộng thênh thang. Xe cộ qua lại nườm nượp. Không còn bờ rào, không còn gốc ổi, không còn tiếng trẻ con gọi nhau í ới.

Cô đứng lặng một lúc lâu.

Cạnh đó, vài căn nhà vẫn chưa chịu di dời. Chủ nhà đứng trước cửa, gương mặt mệt mỏi. Tiền đền bù lúc này đã thấp hơn trước, còn vàng thì cao đến mức ngoài tầm với. Những phép tính ngày nào giờ đã thành sai số.

Có người nhìn cô Liên, nửa đùa nửa thật:
– Giá mà hồi đó tôi nghe theo cô…

Cô Liên chỉ cười:
– Mỗi người mỗi duyên. Lúc đó tôi thấy vậy là hợp lý thì làm thôi.

Cô hiểu một điều rất rõ: không ai có thể mua được tương lai bằng sự chờ đợi vô hạn. Quyết định nào cũng có cái giá của nó – hoặc là cái giá phải trả, hoặc là cái giá của việc bỏ lỡ.

Tối hôm ấy, cô ghi vào cuốn sổ tay cũ một dòng ngắn gọn:
“Lộc đến lúc nào, hưởng lúc đó. Quan trọng là lòng mình thông.”

Ba năm, con đường hoàn thành. Thành phố thay da đổi thịt. Người được, kẻ mất, người tiếc nuối, người hài lòng. Riêng cô Liên, cuộc sống không giàu sang phô trương, nhưng đủ đầy và an yên.

Cô không tiếc vì đã ủng hộ cái chung.
Cô không hối hận vì đã chọn sự dứt khoát thay vì chờ đợi.
Và cô càng tin rằng, khi mình làm điều đúng với lương tâm, thì sớm hay muộn, quả ngọt cũng sẽ đến – chỉ là đến dưới hình thức nào mà thôi.

Nếu chấm điểm cho chính mình, cô Liên mỉm cười:
Mười điểm – không phải vì lời lãi, mà vì đã sống trọn vẹn với quyết định của mình.