Giá vàng liên tục phá đỉnh. Giữa cơn sốt, câu hỏi lớn được đặt ra: Ai đang đứng sau điều khiển “cuộc chơi”? Cục Dự trữ Liên bang Mỹ, các ngân hàng Trung ương, hay một thế lực vô hình nào khác?
Thị trường tài chính toàn cầu những ngày này nín thở chứng kiến một cột mốc lịch sử: giá vàng tương lai chính thức vượt ngưỡng 4.200 USD/ounce. Cơn địa chấn này lan tỏa khắp các sàn giao dịch, từ New York đến London, gieo vào lòng giới đầu tư một cảm xúc lẫn lộn giữa hưng phấn và hoang mang.
Trong bối cảnh đó, một câu hỏi cốt lõi được đặt ra: Ai, hay điều gì, mới thực sự là người quyết định giá trị của kim loại quý này?
Câu trả lời không đơn giản là một cá nhân hay tổ chức cụ thể. Giá vàng không được ấn định trong một phòng họp kín, mà được hình thành từ một phiên đấu giá khổng lồ không bao giờ kết thúc, nơi hàng triệu người mua và bán trên khắp thế giới định đoạt giá trị của nó mỗi giây.
“Hai khuôn mặt” của giá vàng
Để hiểu được ai đang chi phối cuộc chơi, trước hết nhà đầu tư cần phân biệt rõ hai loại giá vàng chính thường được niêm yết: giá giao ngay và giá hợp đồng tương lai (futures price).
Giá giao ngay là giá thị trường hiện tại cho một ounce vàng thô chưa qua chế tác. Có thể hình dung đây là mức giá “sỉ” dành cho các giao dịch lớn, làm tham chiếu cho các quỹ ETF vàng và các định chế tài chính.
Khi bạn mua vàng miếng, tiền vàng hay trang sức, mức giá bạn phải trả sẽ luôn cao hơn giá giao ngay. Phần chênh lệch này được gọi là “phụ phí” (premium), bao gồm chi phí tinh luyện, chế tác, vận chuyển, tiếp thị và lợi nhuận của nhà bán lẻ.
Trong khi đó, giá hợp đồng tương lai là một thỏa thuận mua hoặc bán vàng tại một mức giá xác định vào một ngày ấn định trong tương lai. Đây không chỉ là công cụ để các nhà sản xuất và các hãng trang sức phòng ngừa rủi ro biến động giá, mà còn là tấm gương phản chiếu kỳ vọng của cả thị trường về xu hướng giá vàng sắp tới.
Vàng đang tạo ra cơn sốt trong và ngoài nước (Ảnh: ET).
AI ĐỀ XUẤT BẠN NÊN ĐỌC
Khách treo áo lên đầu phun chữa cháy, 10 tấn nước tràn xuống ngập khách sạn
Sàn đấu toàn cầu và nghịch lý giá cả
Giá vàng được xác lập chủ yếu tại hai trung tâm tài chính lớn là sàn COMEX (một phần của CME Group) tại Mỹ và Hiệp hội Thị trường Vàng London (LBMA) tại Anh. Đặc biệt, LBMA thiết lập một mức giá tham chiếu (LBMA Gold Price) 2 lần/ngày thông qua một quy trình đấu giá điện tử minh bạch, nhằm tìm ra điểm cân bằng giữa lượng mua và bán của các thành viên tham gia.
Một nghịch lý thú vị trong ngành tài chính là giá giao ngay, tức giá “hiện tại”, lại được xác định dựa trên giá của các hợp đồng tương lai sắp đáo hạn gần nhất. Nghe có vẻ ngược đời, nhưng điều này hoàn toàn hợp lý. Các hợp đồng tương lai chính là nơi thể hiện rõ nhất tâm lý và cam kết “bỏ tiền thật” của các nhà đầu tư lớn.
Bằng cách phân tích khối lượng giao dịch và mức giá của các hợp đồng này, các thuật toán có thể tính toán được mức độ lạc quan hay bi quan của thị trường, từ đó tự động điều chỉnh giá giao ngay để đảm bảo sự cân bằng và thanh khoản.
Như vậy, không có một “ủy ban” nào ngồi lại để ấn định giá. Chính thị trường, thông qua các giao dịch tương lai, đã tự động quyết định giá trị của vàng ở thời điểm hiện tại.
Những “người chơi” quyền lực
Nếu cơ chế giá được vận hành bởi thị trường, thì những yếu tố nào đang điều khiển tâm lý của thị trường đó? Có 5 thế lực chính đang chi phối “ma trận” giá vàng.
Bất ổn địa chính trị: Vàng từ lâu đã được mệnh danh là “tài sản trú ẩn an toàn”. Mỗi khi xung đột quân sự, tranh chấp thương mại hay khủng hoảng chính trị nổ ra, thị trường chứng khoán và các tài sản rủi ro khác chao đảo. Lúc này, dòng tiền sẽ tìm đến vàng như một nơi trú ẩn an toàn, đẩy nhu cầu và giá cả lên cao. Căng thẳng ở Đông Âu và Trung Đông trong năm 2025 là một minh chứng rõ nét cho quy luật này.
Động thái của các ngân hàng Trung ương: Các ngân hàng Trung ương trên thế giới nắm giữ vàng như một phần của dự trữ ngoại hối để chống lạm phát và duy trì sự ổn định. Kể từ năm 2023, một xu hướng đáng chú ý là nhiều quốc gia đã đẩy mạnh mua vàng nhằm đa dạng hóa kho dự trữ, giảm sự phụ thuộc vào đồng USD. Khi những “cá mập” này đồng loạt mua hoặc bán với khối lượng khổng lồ, họ tạo ra những cơn sóng lớn có thể thay đổi cục diện cung – cầu toàn cầu.
Nguồn: https://dantri.com.vn/kinh-doanh/giai-ma-ma-tran-gia-vang-ai-thuc-su-dang-nam-quyen-20251019085244663.htm