Loài cá này từng bị chê vì sống vùi mình trong bùn đất, nay “đổi đời” thành đặc sản được ưa chuộng, vừa thơm ngon vừa có giá trị bồi bổ sức khỏe.
Trước kia, cá chạch gần như chỉ quen thuộc trong mâm cơm dân dã của người quê, được bắt lên từ ruộng đồng, mương rạch, ao hồ sau mỗi mùa nước nổi. Vì chúng sống vùi mình trong bùn, da trơn nhớt, bám bùn và khó làm sạch, cá chạch từng bị nhiều người e dè, thậm chí chê “bẩn”. Thế nhưng ít ai biết rằng, từ xa xưa, trong dân gian cá chạch đã được ví như “nhân sâm nước”, thịt ngọt, thơm, giàu dưỡng chất, vừa ngon miệng vừa tốt cho sức khỏe.
Thân cá dài, thuôn, màu xám đen nhạt dần từ lưng xuống bụng, bên ngoài được bao phủ bởi một lớp nhớt dày giúp chúng dễ dàng luồn lách trong bùn đất. Cá chạch trưởng thành có thể đạt trọng lượng tới 1kg, có tập tính kiếm ăn về đêm, thức ăn chủ yếu là các loài thủy sinh nhỏ, tôm tép, giun và sinh vật phù du.
Bên cạnh cá chạch nuôi, chạch đồng tự nhiên lại mang dáng vẻ nhỏ nhắn hơn, chiều dài chỉ khoảng một gang tay. Thân cá tròn trĩnh, đầu nhọn, da trơn tuột như lươn vì lớp nhớt dày bao phủ toàn thân. Cá chạch có quanh năm, nhưng xuất hiện nhiều nhất vào mùa mưa, khi nước ngập đồng ruộng. Ngày trước, ở nông thôn, chỉ cần mang theo chài, vó, lọp hay chiếc cần câu ra đồng vài tiếng là đã có thể bắt về cả rổ cá chạch đồng tươi rói cho bữa cơm gia đình.
Có thời, cá chạch nhiều đến mức chẳng ai nghĩ đến chuyện mang ra chợ bán. Thế nhưng theo thời gian, nguồn cá chạch đồng ngày càng khan hiếm. Hiện nay, ngoài chợ chủ yếu là cá chạch nuôi, giá khoảng 120.000 đồng/kg, còn cá chạch đồng tự nhiên đắt hơn nhiều, không phải lúc nào cũng mua được.
Từ cá chạch có thể chế biến thành nhiều món ngon dân dã như chiên giòn, nướng, băm làm chả hay kho rim. Trong đó, món cá chạch kho rim được ưa chuộng hơn nhờ hương vị đậm đà, thịt cá ngọt, dai và thơm, ăn rất đưa cơm, để lại ấn tượng ngay từ lần đầu thưởng thức.
Để chọn được cá chạch ngon, chắc thịt, nên ưu tiên những con có kích thước vừa phải, thân tròn, nhiều thịt. Cá tươi thường có màu sắc tự nhiên, ấn vào thấy thịt săn chắc, giãy khỏe. Tốt nhất nên mua cá ở nơi cung cấp uy tín, có nguồn gốc rõ ràng để đảm bảo an toàn. Tránh chọn những con cá thiếu sức sống, đã chết hoặc có mùi tanh lạ, bởi chất lượng và hương vị sẽ không còn đảm bảo.
Khi chế biến cá chạch, cần làm sạch nhớt bằng giấm, muối, tro bếp, phèn chua, sau đó ướp với gừng, nghệ, hạt tiêu, muối để giảm độ tanh.
Lương y Bùi Đắc Sáng chia sẻ trên báo VNN, cá chạch có vị ngọt, tính bình, được đánh giá cao về giá trị bồi bổ sức khỏe. Loài cá này giúp bổ dương, hỗ trợ điều trị các chứng viêm gan, vàng da, mụn nhọt, lở loét; đặc biệt tốt cho người mắc bệnh gan, thận mạn tính.
Y học hiện đại cũng ghi nhận cá chạch có tác dụng tăng sức đề kháng, lưu thông khí huyết, kích thích enzym tiêu hóa và hỗ trợ cải thiện tình trạng suy giảm sinh lực. Một số nghiên cứu cho thấy cá chạch còn giúp lợi mật, bảo vệ tế bào gan và hạ men gan, phù hợp cho người viêm gan mạn tính.
Trong 100g thịt cá chạch sẽ chứa 16,9g protein, 2g lipit, 3,2g gluxit, 169mg canxi, 327mg photpho, 3,2mg sắt, cùng một số vitamin B1, B2, PP, E…
Những tác dụng của cá chạch với sức khoẻ
Tốt cho tim mạch
Cá chạch giàu omega-3, giúp giảm cholesterol xấu (LDL) và triglyceride, hạn chế xơ vữa động mạch, từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Hàm lượng kali dồi dào còn hỗ trợ điều hòa huyết áp, phòng ngừa đột quỵ.
Hỗ trợ não bộ
DHA và EPA trong cá chạch là những dưỡng chất quan trọng cho não, góp phần hình thành và bảo vệ tế bào thần kinh. Đặc biệt ở trẻ em, các axit béo này giúp cải thiện khả năng ghi nhớ, tập trung và học tập.
Tốt cho mắt
Nhờ chứa vitamin A và omega-3, cá chạch giúp bảo vệ thị lực, hạn chế tác hại từ ánh sáng xanh và môi trường ô nhiễm, đồng thời làm chậm quá trình thoái hóa điểm vàng, đục thủy tinh thể.
Tăng cường miễn dịch
Cá chạch cung cấp nhiều chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ tế bào khỏi gốc tự do, nâng cao sức đề kháng và giảm nguy cơ mắc các bệnh mạn tính. Omega-3 còn có tác dụng kháng viêm, hỗ trợ phòng ngừa các bệnh viêm nhiễm.
Hỗ trợ xương khớp
Hàm lượng canxi cao cùng vitamin D, phốt pho và các hợp chất chống viêm trong cá chạch giúp xương chắc khỏe, giảm đau nhức và hạn chế nguy cơ loãng xương, các bệnh lý về xương khớp.
Bổ thận
Cá chạch giàu kẽm, selen, canxi và nhiều khoáng chất thiết yếu, có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ chức năng và bảo vệ sức khỏe của thận.
https://phunuphapluat.nguoiduatin.vn/loai-ca-bi-che-ban-nhung-la-vi-thuoc-dai-bo-ban-o-cho-gia-120000-dongkg-thanh-dac-san-tot-cho-suc-khoe-a627206.html
