‘Càng gần máu mủ, càng dễ đau lòng’, điều mà tôi thực sự chỉ nhận ra sau khi cho các cháu ở nhờ.

Tôi từng nghĩ giữa người thân với nhau, chẳng cần so đo tính toán giúp được thì giúp, nhường được thì nhường, máu mủ ruột rà ai lại tính từng đồng. Nhưng chính suy nghĩ ấy đã khiến tôi nhận về một bài học đau đến tận tim.

Ba năm trước, anh trai tôi mất sớm, chị dâu sức khỏe yếu, để lại năm đứa con nhỏ. Thấy mấy cháu bơ vơ, tôi thương lắm. Là người duy nhất trong họ hàng có nhà rộng, công việc ổn định, tôi bảo chị dâu: “Chị cứ để các cháu qua đây ở, coi như con trong nhà”. Khi ấy, tôi tin mình đang làm điều đúng đắn.

Những ngày đầu, tôi thật lòng coi tụi nhỏ như con, cơm ăn chung, đồ dùng chung, quần áo cũ tôi giặt sạch cho chúng mặc. Tôi luôn dặn: “Ở đây không phải nhà người dưng”. Trong lòng tôi khi đó ấm áp vô cùng.

Nhưng rồi tôi nhận ra, lòng tốt khi bị xem là điều hiển nhiên, sớm muộn gì cũng trở thành gánh nặng.

Hối hận khi cho cháu ở nhờ (Ảnh minh hoạ Al).

Tụi nhỏ ở lâu, bắt đầu sinh thói quen. Quần áo không gấp, chén bát ăn xong không rửa, điện bật sáng cả đêm, nước chảy không tắt. Tôi nhắc thì chúng im lặng, nhưng sau lưng lại xì xầm: “Chú khó tính, làm như không muốn tụi con ở”.

Ban đầu tôi nghĩ tụi nó còn nhỏ, chưa hiểu chuyện. Nhưng càng ngày càng lớn, lời nói càng chua cay. Có đứa còn nói: “Nếu không có tụi con, nhà này chắc vắng vẻ cô đơn lắm. Nghe mà nghẹn lòng. Tôi nuốt xuống, tự an ủi: “Trẻ con, nói năng bồng bột”.

Rồi một ngày, tôi phát hiện chiếc vòng vàng mẹ để lại, kỷ vật duy nhất, biến mất. Hỏi khắp, ai cũng lắc đầu. Tôi không dám nghi ai, nhưng ánh mắt, thái độ của chúng khiến tôi hiểu ra điều gì đó. Tôi đau, không phải vì mất vòng, mà vì thấy rạn nứt trong thứ tình thân tôi vẫn tin là thiêng liêng.

Sau chuyện đó, giữa chúng tôi không còn như trước. Tôi ít nói, chúng cũng ít cười. Bữa cơm không còn tiếng trò chuyện, chỉ còn tiếng chén đũa va nhau. Tôi bắt đầu thấy mệt, không phải vì việc nhà, mà vì trong lòng đã nguội lạnh.

Ba năm trôi qua, chị dâu đến đón con. Tôi tiễn chúng ra cửa, dặn dò như thói quen: “Nhớ lễ phép, chăm chỉ học hành”. Nhưng đứa lớn quay đi, không nói một lời cảm ơn. Đứa nhỏ hơn thì bảo: “Nhà chú chật, về nhà mẹ con thoải mái hơn”. Câu nói đơn giản, mà như một nhát dao. Tôi đứng nhìn bóng lưng chúng xa dần, nước mắt không kìm được nữa.

Tối đó, căn nhà yên ắng đến lạ. Chiếc bàn ăn rộng vẫn đó, nhưng ghế trống hết. Tôi ngồi giữa khoảng không, mới hiểu: suốt ba năm qua, tôi không chỉ cho chúng chỗ ở, mà còn cho đi niềm tin vào tình thân.

(Ảnh minh hoạ)

Tôi không giận, cũng không trách. Chỉ thấy trong lòng trống rỗng. Hóa ra, lòng tốt không có nghĩa là sẽ được báo đáp bằng lòng tốt. Giữa người thân, đôi khi sự thân quen khiến người ta dễ vô tâm hơn cả người dưng. Họ mặc nhiên nghĩ rằng, mình “phải” giúp, rằng không cần nói lời cảm ơn.

Sau đó, nhiều người trong họ hàng biết chuyện, lại nói tôi “hẹp hòi”, “chuyện nhỏ mà cũng kể”. Tôi cười. Ai chưa từng trải qua, sẽ chẳng hiểu được cảm giác ấy, vừa thương vừa tủi, vừa muốn buông mà vẫn không nỡ.

Một tháng sau, tôi nhận được cuộc gọi bất ngờ từ chị dâu — giọng chị run rẩy:

Chú Hải ơi… tụi nhỏ gây chuyện rồi. Thằng lớn… bị công an mời lên làm việc.”

Tôi chết lặng. Chị kể: sau khi dọn về, đứa cháu lớn chơi chung với một nhóm bạn xấu. Chúng đem chiếc vòng vàng — thứ nó từng lén lấy của tôi — ra cầm cố để lấy tiền ăn chơi. Khi nhóm bạn bị điều tra vì trộm cắp, chiếc vòng trở thành bằng chứng. Nó hoảng loạn, khóc lóc, nói đó là “vòng của chú”.

Hôm sau, tôi đến trụ sở. Thằng cháu lớn ngồi co ro trong góc, ánh mắt sợ hãi và hối hận đan xen. Khi nhìn thấy tôi, nó òa khóc như một đứa trẻ thực sự.

“Con xin lỗi, chú… Con dại quá… Con không biết vòng đó quan trọng với chú như thế nào… Con chỉ… chỉ muốn có tiền đi chơi như bạn bè…”

Tôi đứng im, lòng đau nhưng không còn giận nữa. Tôi ký giấy nhận lại chiếc vòng — kỷ vật duy nhất của mẹ tôi — rồi quay đi, để nó đối diện với hậu quả của chính mình.

Vài hôm sau, cả năm đứa cháu cùng đến trước cửa nhà tôi. Trời mưa tầm tã. Chúng đứng dưới mưa, không che ô, quần áo ướt sũng. Thằng lớn quỳ xuống trước bậc thềm, tay run run đưa chiếc vòng vàng đã được chuộc lại bằng tiền chúng đi làm thêm suốt mấy tuần.

“Chú… tụi con sai rồi. Con không còn mặt mũi nào nhìn chú. Nhưng… tụi con muốn chú biết… tụi con không phải không biết ơn.”

Phía sau, những đứa nhỏ cũng khóc theo. Đứa từng nói “nhà chú chật” giờ òa lên, nấc nghẹn:

“Con nhớ bữa cơm ở nhà chú… Con nhớ chú dạy tụi con gấp chăn, rửa chén… Ở đây không ai như chú hết.”

Trái tim tôi như bị ai đó bóp nghẹt — nhưng lần này là vì xúc động. Tôi bước ra giữa mưa, đỡ thằng lớn dậy.

“Chú chưa bao giờ cần tụi con trả lại vòng. Chú chỉ mong tụi con lớn lên tử tế, đừng quên mình từng được yêu thương.”

Đêm ấy, căn nhà sáng đèn trở lại. Tiếng cười, tiếng xin lỗi, tiếng “chú ơi con xin lỗi nhiều lắm” hòa vào tiếng mưa, tạo nên một khoảnh khắc không thể quên.

Sau lần đó, lũ cháu thay đổi thật. Chúng bắt đầu đi làm thêm, tự lập, thường xuyên qua nhà tôi phụ giúp. Còn tôi, cuối cùng cũng cảm thấy — lòng tốt của mình không trôi vào khoảng không vô tận.

Lòng tốt đôi khi không được đáp lại ngay lập tức. Nhưng khi cuộc đời đủ nghiệt ngã để ai đó nhận ra, thì khoảnh khắc ấy… chính là phần thưởng lớn nhất.