Tập đoàn Thiên Nhiên Group nằm giữa trung tâm thành phố Hồng Giang, nơi những tòa tháp kính soi bóng xuống dòng sông lam xanh quanh năm gió thổi. Trong tầng 32 của trụ sở, phòng marketing sáng đèn từ sớm đến muộn, bởi ở đó có một người đàn ông luôn tin rằng quyền lực của mình đủ để quyết định giá trị của bất kỳ ai — Nguyên, Giám đốc marketing, người nổi tiếng khắp công ty bởi tính kiêu ngạo và sự ham muốn được tâng bốc.
Sáng hôm đó, nhân viên đang tất bật chuẩn bị cho buổi ra mắt chiến lược mới. Nguyên bước qua hành lang, bộ vest đắt tiền thơm mùi nước hoa ngoại, tay cầm ly espresso, mắt liếc nhìn từng người như đang giám sát một đội quân. Khi đi ngang khu vực lễ tân, anh chợt thấy một người phụ nữ lớn tuổi đang quỳ gối lau sàn, mái tóc đã điểm bạc, dáng người hơi gầy nhưng cánh tay rắn rỏi như đã trải qua nhiều năm làm việc vất vả.
Đó là bà Hạnh, nhân viên vệ sinh 45 tuổi, mới vào làm được vài tháng. Bà ít nói, luôn giữ khoảng cách với mọi người, nhưng rất đúng giờ, chăm chỉ, nụ cười hiền lúc nào cũng kín đáo như sợ ai nhìn thấy.
Nguyên nhìn bà một lúc, rồi bỗng bật cười. Một ý nghĩ nảy ra trong đầu anh — một trò đùa, một thử thách nửa đùa nửa thật để thể hiện quyền lực của mình trước mặt đám nhân viên cấp dưới đang tụ tập, ánh mắt họ vừa dè chừng vừa nịnh hót.
Anh giơ cao tay, gọi to:
— Này cô kia, đang lau sàn phải không? Lại đây chút.
Bà Hạnh bất ngờ nhưng vẫn bỏ giẻ lau vào thau, đứng dậy, bước đến, tay vẫn còn đẫm nước.
— Dạ, có tôi.
Nguyên nhìn bà từ đầu đến chân rồi đưa chiếc áo vest phụ đang khoác trên tay, nói với giọng nửa trêu chọc, nửa kiêu ngạo:
— Nếu cô mặc vừa chiếc áo vest này của tôi, tôi thăng chức cho cô lên Trưởng bộ phận lễ tân ngay lập tức. Nghĩ sao? Làm lao công mãi cũng nhàm chứ?
Những người xung quanh bật cười. Có người còn thì thầm: “Ông này điên rồi”, “Bà ấy mặc sao nổi”, “Trò này đúng kiểu sỉ nhục công khai”.
Nhưng bà Hạnh không hề tỏ ra khó chịu. Bà chỉ khẽ cúi đầu, nhẹ nhàng nói:
— Nếu cậu đã muốn thế… tôi thử.
Không ai hiểu vì sao bà đồng ý. Nguyên thì lại nghĩ rằng bà ngốc hoặc đang cần tiền đến mức sẵn sàng làm trò mua vui. Anh khoanh tay, cười khẩy:
— Phòng thay đồ kia. Cô có mười phút. Không vừa thì coi như tôi… đã tử tế cho cô cơ hội đổi đời rồi.
Bà Hạnh cầm áo vest, cúi đầu chào, rồi bước vào phòng thay đồ.
Không khí bên ngoài rộ lên như một cuộc xem trò vui. Có người thậm chí còn bấm giờ, đếm ngược, có người chụp ảnh, quay clip vì nghĩ rằng sẽ có một màn chế giễu để kể lại lúc uống cà phê. Nguyên thì ngả lưng vào ghế sofa, nhấp cốc espresso, môi cong lên đầy tự mãn.
Thế nhưng, chỉ năm phút sau, cửa phòng thay đồ bật mở.
Không ai thở được.
Không ai nói nổi một lời.
Không ai ngờ cảnh tượng ấy.
BÀ HẠNH BƯỚC RA — VỚI THÂN PHẬN KHÔNG AI NGỜ ĐẾN
Trước mặt họ, bà Hạnh không còn là người phụ nữ áo đồng phục cũ kỹ thường quét sàn mỗi ngày. Mái tóc được búi gọn lộ ra khuôn mặt sắc sảo nhưng dịu dàng, thân hình cân đối đến mức… chiếc vest Nguyên đưa mặc vừa như được may đo riêng.
Nhưng sự sững sờ không chỉ vì điều đó.
Vì ngay sau lưng bà, một đoàn người từ thang máy bước ra, đồng loạt cúi chào:
— Kính chào phu nhân Chủ tịch.
Cả tầng 32 chết lặng.
Miệng Nguyên há ra nhưng không thốt được tiếng nào.
Một lời chào trang trọng nữa lại vang lên:
— Phu nhân, Chủ tịch đang lên đến nơi.
Nguyên cảm giác toàn thân mình lạnh buốt như vừa bị dội một xô nước đá. Trong đầu anh quay cuồng: Phu nhân nào? Ch… chủ tịch nào?
Rồi thang máy mở — Hoàng Long, Chủ tịch Thiên Nhiên Group, người đàn ông mà cả công ty chỉ nhìn qua màn hình ti vi trong các buổi tổng kết, bước tới với nét mặt phức tạp: bất ngờ, vui mừng, xúc động… và không giấu được sự lo lắng.
Ông tiến đến gần bà, giọng nhẹ như gió:
— Em làm anh lo đứng ngồi không yên. Tại sao lại xuống đây tự làm vệ sinh?
Bà Hạnh mỉm cười rất nhỏ, nụ cười ấm áp mà nhân viên chưa từng thấy:
— Em chỉ muốn nhìn mọi thứ của công ty từ góc độ khác. Nhìn xem cách mọi người đối xử với người không có chức quyền… như thế nào.
Cả phòng lặng đi.
Tất cả mọi ánh mắt dồn vào Nguyên.
Nguyên như chết đứng. Trán rịn mồ hôi, bàn tay cứng lại. Anh cố nuốt nước bọt nhưng cổ họng nghẹn cứng.
Chủ tịch quay về phía anh, giọng đều nhưng sắc nhọn như dao:
— Tôi nghe trợ lý báo lại. Cậu đã dùng trò cợt nhả, sỉ nhục để “thử” một nhân viên vệ sinh?
— Dạ… tôi… tôi không biết… tôi không hề biết phu nhân…
— Còn nếu cô ấy đúng là nhân viên vệ sinh thật? Cậu vẫn sẽ làm vậy?
— T-tôi…
Anh không nói được nữa.
SỰ THẬT BÊN TRONG CHIẾC ÁO VEST
Bà Hạnh bước đến gần Nguyên, ánh mắt bà không hề giận dữ, mà bình thản, điềm tĩnh đến mức khiến người ta thấy xấu hổ thay cho chính mình.
— Cậu Nguyên, — bà nói, giọng chậm rãi, — có lẽ cậu nghĩ người làm vệ sinh thì không có giá trị, không xứng được tôn trọng?
Nguyên cúi gằm mặt, cả người run nhẹ.
Bà tiếp:
— Nhưng trước khi trở thành vợ của Chủ tịch, tôi từng làm nghề nhặt ve chai để nuôi em trai đi học. Tôi hiểu thế nào là bị coi thường chỉ vì bộ quần áo cũ. Tôi xuống đây để xem công ty mà chồng tôi gây dựng có đối xử tốt với người lao động hay không… nhưng cậu đã khiến tôi thất vọng.
Không ai dám thở mạnh.
Chủ tịch Hoàng Long lúc này cũng lên tiếng:
— Cậu bị đình chỉ công tác từ hôm nay.
— Chủ tịch… xin hãy cho tôi cơ hội…
— Cơ hội phải dành cho người biết tôn trọng người khác, không phải kẻ xem thường họ.
Nhân viên xung quanh cảm thấy chính bản thân họ cũng bị vả vào nhận thức, từng lời của Chủ tịch như một tiếng chuông đánh vào lòng tự trọng. Nhiều người cúi đầu, không dám nhìn bà Hạnh.
Nguyên lúc này quỳ sụp xuống, nước mắt trào ra vì hoảng loạn và xấu hổ:
— Tôi xin lỗi. Tôi thật sự xin lỗi. Tôi không biết, tôi chỉ nghĩ… tôi chỉ nghĩ…
— Cậu nghĩ chức vụ cho phép cậu quyền xúc phạm người khác? — Chủ tịch hỏi lại.
— Tôi… tôi sai rồi…
Không ai nghĩ một người đàn ông kiêu ngạo như Nguyên có ngày sụp đổ như vậy.
NHƯNG CÁI KẾT — LẠI KHIẾN CẢ CÔNG TY SỬNG SỐT
Một cuộc họp khẩn diễn ra trong 10 phút. Nội bộ cấp cao bàn bạc, còn nhân viên thì đứng túm tụm xì xào rằng Nguyên chắc chắn sẽ bị sa thải thẳng tay.
Nhưng khi cuộc họp kết thúc, Chủ tịch Hoàng Long trở lại, nét mặt bình tĩnh.
Ông nói:
— Sau khi phu nhân đề nghị… chúng tôi quyết định không sa thải cậu Nguyên.
Cả công ty ồ lên.
Không sa thải? Sau chuyện nhục nhã đó?
Chủ tịch tiếp:
— Nhưng từ ngày mai, cậu sẽ xuống làm… nhân viên vệ sinh thử việc trong 2 tháng.
— Sao… sao ạ? — Nguyên lắp bắp.
Bà Hạnh nói thêm, giọng nhẹ mà thấm:
— Cậu chỉ có thể hiểu giá trị của người khác… khi cậu biết trải qua công việc của họ. Sau hai tháng, nếu cậu thay đổi, cậu có thể quay về vị trí cũ. Còn nếu vẫn mang tư tưởng cũ… thì lúc đó không cần tôi nói, cậu cũng biết câu trả lời rồi.
Không ai biết phải phản ứng thế nào. Một số người thấy hả hê, số khác thấy công bằng, cũng có người cảm thấy trái ngược — nhưng dù thế nào, họ hiểu đây là một bài học khó quên trong đời.
Nguyên cúi đầu thật sâu:
— Tôi… tôi sẽ làm. Tôi xin cảm ơn phu nhân đã cho tôi cơ hội.
CÁI KẾT CÓ HẬU
Hai tháng sau, tầng 32 của Thiên Nhiên Group chứng kiến một Nguyên hoàn toàn khác.
Không còn vest sang trọng. Không còn cà phê đắt tiền. Không còn thái độ phách lối.
Anh chỉ mặc bộ đồng phục xanh, cầm cây lau nhà, im lặng làm việc. Nhưng lần này, anh làm bằng sự tôn trọng thật sự. Anh giúp nhân viên khác dọn kho, tự tay bê tạ giấy văn phòng, đưa nước cho bảo vệ, mở cửa thang máy cho mọi người, không còn cười cợt ai nữa.
Có hôm, bà Hạnh lặng lẽ đứng nhìn anh quét dọn hành lang. Bà không nói gì, chỉ nhẹ nhàng mỉm cười.
Ngày anh quay lại phòng marketing sau 2 tháng thử việc, không ai nhận ra anh nữa — không phải vì anh thay đổi vẻ ngoài mà vì anh thay đổi… ánh mắt.
Không còn nhìn người khác từ trên xuống.
Mà nhìn thẳng.
Như những con người bình đẳng.
Chủ tịch bắt tay anh và nói:
— Chúc mừng cậu đã trở thành con người mới.
Và lần đầu tiên, Nguyên đáp lại bằng sự chân thành:
— Nhờ phu nhân dạy tôi điều mà 10 năm đi làm tôi không học được: tôn trọng.
Bà Hạnh chỉ gật đầu, hiền lành như thuở mới quét sàn tầng 32.
Và từ đó, câu chuyện về chiếc áo vest và người phụ nữ 45 tuổi dọn dẹp đã trở thành bài học sống ở Thiên Nhiên Group — rằng đôi khi, chỉ một thử thách nhỏ cũng đủ để bóc trần một con người, nhưng cũng đủ để cứu rỗi họ.
