Cô bé không được bố mẹ nhận nuôi, ở với bà ngoại, lớn lên trong nghèo khó nhưng đỗ thủ khoa đại học danh giá. Bố mẹ bất ngờ về tranh nhận nhưng ngờ đâu bị cả làng…
Ngày bố mẹ quyết định ly hôn, ba chị em Mai rẽ về ba hướng khác nhau. Anh cả theo bố, em út theo mẹ, còn Mai – đứa con gái ở giữa – thì chẳng ai muốn nhận. Cuối cùng, cả hai đùn đẩy, để Mai về sống cùng bà ngoại già nua, sức yếu.
Cuộc sống của Mai từ đó là những tháng ngày thiếu thốn. Bố sớm cưới vợ mới, lo vun vén cho gia đình bên đó. Ông lấy lý do “khó khăn” để từ chối chu cấp cho Mai. Có lần Mai đến xin tiền học thêm, bố chỉ lạnh nhạt:
– Con về mà hỏi mẹ mày, bố còn bao việc phải lo.
Nhưng khi tìm đến mẹ, cô lại nhận về những lời xua đuổi:
– Mẹ còn nuôi em út của con, lo còn không xuể. Con phải nhờ bố.
Mẹ cũng đã đi bước nữa, bận lo cho gia đình riêng, chẳng mấy khi nhớ đến đứa con gái ở giữa.
Mai học cách im lặng. Cô biết cả bố lẫn mẹ đều có những ưu tiên khác, còn mình chỉ như cái bóng. Có hôm Mai đi học với cái bụng rỗng, uống tạm cốc nước lã để không xỉu giữa lớp.
Thế nhưng, trong cảnh nghèo khó ấy, Mai càng nuôi ý chí. Cô tự nhủ phải học thật giỏi để thoát khỏi số phận.
Trong khi đó, anh cả sống với bố thì quen được nuông chiều, ham chơi, học hành bỏ bê. Em út ở với mẹ cũng chẳng khá hơn, nghịch ngợm, trốn học, sớm hư hỏng.
Năm ấy, tin Mai đỗ thủ khoa đại học vang khắp xóm. Ngày nhận giấy báo, cô òa khóc trong vòng tay bà ngoại. Hàng xóm láng giềng ùa sang chúc mừng, người góp ít gạo, người dúi vào tay bà vài trăm ngàn, gom lại cho Mai làm hành trang lên đường. Ai cũng khâm phục nghị lực của hai bà cháu. Đúng lúc nàu thì bố mẹ Mai xuất hiện…
Từ cổng làng, hai chiếc ô tô con bóng loáng, một màu đen lịch lãm và một màu trắng kiêu sa, lần lượt đỗ xịch trước căn nhà cấp bốn đã cũ kỹ của hai bà cháu Mai. Hai người bước xuống xe, ăn mặc sang trọng, gương mặt mang nét hối hả nhưng ẩn chứa sự tự mãn không che giấu. Đó chính là bố và mẹ ruột của Mai, lần đầu tiên họ xuất hiện cùng nhau tại nơi này sau gần mười năm ly hôn.
Họ chen qua đám đông hàng xóm đang vây quanh chúc mừng, mỗi người tiến về phía Mai với một thái độ riêng.
“Mai à, con gái của bố!” Bố Mai, ông Thành, đẩy vội chiếc kính râm xuống, nở một nụ cười mà Mai chưa từng thấy – một nụ cười đầy vẻ sở hữu. “Bố biết ngay con mình giỏi giang mà. Giấy báo đâu? Đỗ thủ khoa đại học Quốc gia danh giá! Tự hào quá! Bố sẽ lo toàn bộ chi phí học hành của con. Lên thành phố ở với bố, con nhé! Nhà bố có điều kiện tốt hơn nhiều!”
Bà Lan, mẹ Mai, cũng tiến tới, cầm lấy tay cô bé. “Con nói gì vậy, anh Thành? Mai là con gái mẹ, con bé theo mẹ từ bé, mẹ hiểu con bé hơn ai hết. Mai, con đừng giận mẹ. Ngày xưa mẹ khó khăn quá, giờ đây công ty mẹ làm ăn phát đạt, mẹ không còn lo cho em con nữa. Con phải về ở với mẹ! Mẹ sẽ mua cho con laptop mới, quần áo mới, và mẹ sẽ tổ chức tiệc ăn mừng lớn cho con.”
Họ cứ thế đứng tranh giành nhau, lời nói mỗi lúc một lớn, cố gắng chứng minh ai là người xứng đáng hơn để nhận đứa con gái vừa đỗ thủ khoa này. Họ nói về tiền bạc, về danh tiếng, về những thứ vật chất họ có thể chu cấp, nhưng không một lời nào nhắc đến những tháng ngày Mai đã sống trong nghèo khó và sự cô đơn.
🗣️ Phản Ứng Của Làng Xóm
Những nụ cười rạng rỡ trên khuôn mặt của hàng xóm láng giềng bỗng tắt hẳn. Cả xóm làng im lặng một cách đáng sợ, không phải vì sợ hãi, mà vì sự phẫn nộ đang dâng lên.
Bà ngoại Mai, người đàn bà đã dành những năm cuối đời để che chở cho cháu, run run nắm chặt tay Mai. Bà không nói gì, nhưng ánh mắt chất chứa cả sự khinh miệt và đau đớn.
Ông Hai, trưởng xóm, người mà mọi người vẫn gọi là ‘cây đa cây đề’ của làng, dứt khoát bước ra, đứng chắn giữa Mai và bố mẹ cô. Ông cất giọng trầm và đanh thép, khiến cả hai người lớn phải giật mình:
“Hai người… làm cái trò gì vậy?”
Bố Mai, ông Thành, cau mày, cố giữ vẻ bình tĩnh: “Chúng tôi là bố mẹ ruột của nó. Chúng tôi muốn lo cho tương lai của con gái mình.”
Ông Hai cười khẩy, tiếng cười mang đầy vẻ mỉa mai: “Lo? Mười năm qua, nó đói nó rét, nó có miếng cơm ăn hay không, ai lo? Nó đi học với cái bụng rỗng, người góp cho nó bát gạo là cái Thắm hàng xóm, chứ có phải người nào ở đây không?”
Mẹ Mai, bà Lan, vội vàng thanh minh: “Chúng tôi… chúng tôi có gửi tiền về mà.”
Một người phụ nữ khác trong làng lên tiếng, giọng đầy uất ức: “Gửi? Gửi cái gì? Bà ngoại nó bệnh nằm liệt giường, tiền mua thuốc không có, là cả làng này mỗi người dăm ba chục gom vào! Cái giấy báo học phí đầu năm, bà già này phải cầm cố sổ đỏ căn nhà sắp sập này để đóng cho nó đấy!”
Cả làng bắt đầu nhao nhao lên, mỗi người một câu, phơi bày hết sự thật cay đắng về bố mẹ Mai:
“Giờ thấy con bé đỗ thủ khoa, tương lai xán lạn, thì về tranh nhau nhận con! Có thấy cái mặt người ta không?”
“Thằng con trai anh thì nghiện game, con gái chị thì trốn học. Giờ muốn rước đứa con bé bỏng này về để rửa mặt cho cả hai người chứ gì!”
“Chúng tôi không cần tiền của hai người! Cả làng này nuôi con bé đỗ thủ khoa được, thì chúng tôi sẽ lo cho nó học đại học!”
Cả làng bất ngờ hợp sức, cùng nhau quay lưng lại với hai người, biến họ thành những kẻ xa lạ, vô hình. Họ không chỉ tranh giành Mai, mà họ còn bị cả cộng đồng bao bọc Mai quay lưng lại, tạo thành một bức tường vững chắc. Bố mẹ Mai bỗng chốc trở nên lạc lõng, xấu hổ, sự cao ngạo bị xé toang.
Ông Thành và bà Lan đứng trơ trọi giữa vòng vây của sự khinh miệt. Họ nhìn nhau, rồi nhìn Mai – cô bé đang đứng trong vòng tay che chở của bà ngoại và những người hàng xóm.
Mai ngẩng đầu lên, nhìn thẳng vào mắt bố mẹ ruột của mình, lần đầu tiên không có chút sợ hãi hay van xin nào. Cô nhẹ nhàng nhưng dứt khoát nói:
“Cháu đã có gia đình rồi ạ.”
Cô bé xoay người lại, nắm chặt tay bà ngoại và khoảnh khắc ấy, bố mẹ Mai mới hiểu ra: Họ không bị cả làng… xua đuổi, mà là bị cả làng… tước đi quyền làm cha mẹ, vì chính họ đã tự từ bỏ quyền ấy từ rất lâu rồi.
Mai nhìn bà ngoại, nhìn những người hàng xóm đang ánh lên niềm tin và tình yêu thương vô bờ bến dành cho mình.
“Cháu xin cảm ơn lòng tốt của hai bác,” Mai quay sang bố mẹ mình. “Nhưng cháu không cần. Cháu lớn lên nhờ tấm lòng của bà và hạt gạo của cô chú hàng xóm. Cháu sẽ đi học bằng chính nghị lực của mình, và tình yêu thương của những người đã thực sự nuôi dưỡng cháu.”
Nói rồi, Mai quay vào nhà, cả làng xóm cũng theo vào, để lại hai người bố mẹ giàu có và cô độc đứng chơ vơ trước căn nhà cũ, nhìn theo bóng lưng của đứa con gái thủ khoa vừa vụt khỏi tầm tay họ mãi mãi.
Sự xuất hiện chớp nhoáng của bố mẹ Mai, ông Thành và bà Lan, không phải là sự hối hận muộn màng, mà là một màn kịch được dựng lên vội vã. Hai chiếc xe hơi sang trọng đỗ xịch trước cổng, nhưng bước xuống không phải là tình thương mà là sự tính toán lạnh lùng.
Ông Thành (bố Mai) tiến đến, gương mặt căng thẳng nhưng cố giữ vẻ tự mãn. Trong tâm trí ông, đây không chỉ là con gái mà là một sự cứu rỗi danh dự đã sụp đổ. Suốt bao năm, ông dồn hết tiền bạc và kỳ vọng vào đứa con trai cả, người mà ông luôn xem là kẻ kế vị. Nhưng hiện thực cay đắng lại là: con trai ông trượt đại học, nghiện game và sớm trở thành nỗi hổ thẹn.
Trong khi Mai, đứa con gái bị bỏ rơi, lại là Thủ khoa Đại học Quốc gia – một minh chứng sống cho sự thành đạt mà ông Thành khao khát trưng ra. Ông muốn nhận lại Mai không phải để yêu thương, mà để biến cô bé thành tấm huy chương sáng chói, để gỡ gạc lại uy tín với bạn bè, với đối tác, và che đậy thất bại trong vai trò làm cha. Lời hứa chu cấp học phí, nhà cửa sang trọng, thực chất là một khoản đầu tư sinh lời, nhằm đảm bảo khi Mai thành danh, ông có thể tự hào vỗ ngực: “Con bé thành công là nhờ có tôi.”
Còn Bà Lan (mẹ Mai), người đàn bà giàu có nhưng luôn bị sự hổ thẹn đè nặng. Cuộc sống xa hoa bên chồng mới không thể xóa đi tiếng xấu trong gia đình chồng rằng bà là người nhẫn tâm bỏ rơi con gái ruột. Tin Mai đỗ thủ khoa như một nhát dao khứa vào lương tâm (dù đã mục ruỗng) và đẩy bà vào thế bị động. Bà Lan cần Mai về bên mình không chỉ để giảm bớt sự dằn vặt, mà còn để chứng minh với mọi người – đặc biệt là với gia đình chồng – rằng bà vẫn là một người mẹ. Bà Lan muốn vớt vát lại hình ảnh, biến thành tích của Mai thành một phần của câu chuyện của chính mình: “Tôi tuy bận rộn nhưng con tôi vẫn giỏi giang, chứng tỏ sự giáo dục ban đầu của tôi là đúng đắn.” Bà tin rằng, chỉ cần cung cấp vật chất đầy đủ lúc này, những năm tháng thiếu thốn của Mai sẽ bị xóa nhòa, và bà sẽ nghiễm nhiên được hưởng thành quả ngọt ngào.
Tóm lại, cả hai người đều muốn nhận Mai, nhưng động cơ của họ chỉ xoay quanh một chữ “Tôi”: Thế nhưng, sự toan tính lạnh lùng ấy đã bị chặn lại bởi bức tường vững chắc của tình làng nghĩa xóm.