Tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp xếp loại giỏi, xuất sắc giờ đây chiếm áp đảo tại nhiều trường đại học, bằng trung bình là “của hiếm”. Việc này xuất phát từ nhiều lý do, trong đó có cả một “cuộc đua ngầm”.

Tỷ lệ sinh viên giỏi, xuất sắc áp đảo tại nhiều trường đại học

Thông qua số liệu xếp loại sinh viên tốt nghiệp những năm gần đây, có thể thấy tỷ lệ sinh viên giỏi, xuất sắc không ngừng tăng tại nhiều trường đại học. Đặc biệt, tại các trường đào tạo về lĩnh vực kinh tế, sinh viên tốt nghiệp loại xuất sắc, giỏi chiếm tỷ lệ cao áp đảo.

Trong lễ trao bằng tốt nghiệp vào cuối tháng 8 vừa qua của Đại học Kinh tế Quốc dân, hơn 86% trong tổng số hơn 4.600 sinh viên tốt nghiệp xếp loại giỏi và xuất sắc.

Trước đó, trong lễ trao bằng tốt nghiệp năm 2024 của đại học này cũng có gần 77,2% sinh viên tốt nghiệp xuất sắc và giỏi (gần 38,5% xuất sắc và gần 38,7% loại giỏi).

Tại lễ trao bằng tốt nghiệp của Trường Đại học Ngoại thương vào tháng 4 vừa qua, gần 80% sinh viên xếp loại giỏi và xuất sắc (tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp xuất sắc là 32,4%, loại giỏi 47%). Trong đó hầu hết các tân cử nhân hoàn thành chương trình trong 3,5 năm, sớm 6 tháng so với thông thường.

Trong lễ tốt nghiệp đầu năm 2024 của Đại học Kinh tế TPHCM, số sinh viên tốt nghiệp loại giỏi, xuất sắc nhiều gấp đôi số sinh viên tốt nghiệp loại khá. Cụ thể, trong tổng số hơn 4.930 sinh viên tốt nghiệp có 3.013 sinh viên tốt nghiệp xuất sắc và giỏi, chưa đến 1.590 em tốt nghiệp loại khá.

Tại nhiều trường đại học khác, ghi nhận từ 95% đến hơn 99% sinh viên tốt nghiệp loại khá, giỏi, xuất sắc. Giờ đây sinh viên tốt nghiệp loại trung bình là “của hiếm”, còn giỏi, xuất sắc trở nên phổ biến.

Như trong đợt tốt nghiệp năm 2024 của Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TPHCM, tổng số sinh viên đạt loại khá, giỏi, xuất sắc chiếm tỷ lệ 99,36%. Tại Trường Đại học Luật TPHCM, tỷ lệ sinh viên loại khá, giỏi, xuất sắc chiếm hơn 96%…

Tại lễ tốt nghiệp của Trường Đại học Cửu Long mới đây, hơn 98% sinh viên tốt nghiệp xếp loại khá, giỏi, xuất sắc. Chỉ có 6 sinh viên (chiếm 1,71%) trong tổng số 350 sinh viên đủ điều kiện tốt nghiệp xếp loại trung bình.

TS Nguyễn Trung Nhân, Trưởng Phòng đào tạo Trường Đại học Công nghiệp TPHCM cho biết, thống kê trong đợt tốt nghiệp gần nhất của trường năm 2025 với khoảng 7.000 sinh viên tốt nghiệp. Có gần 92% sinh viên tốt nghiệp hạng khá trở lên, trong đó sinh viên tốt nghiệp loại giỏi trở lên chiếm khoảng 28%.

Sinh viên có nhiều cơ hội “nâng” bằng đẹp

TS Nguyễn Trung Nhân cho rằng, tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp khá, giỏi, xuất sắc cao xuất phát từ nhiều lý do. Trong đó, lý do lớn nhất là do chương trình đào tạo hiện nay thực hiện theo hệ tín chỉ nên cách đánh giá kết quả có lợi hơn cho người học.

Theo quy định, sinh viên được chọn học cải thiện học phần để đạt được kết quả mong muốn. Trong khi, sinh viên nào cũng muốn ra trường có tấm bằng tốt để thuận lợi hơn trong việc tìm kiếm việc làm.

Theo ông Nhân, đây cũng chính là lý do mặc dù tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp loại khá, giỏi rất cao nhưng tỷ lệ tốt nghiệp đúng hạn lại thấp. Ở Trường ĐH Công nghiệp TPHCM chỉ khoảng 40% sinh viên tốt nghiệp đúng hạn.

“Hiện tại, nhà trường đã triển khai nhiều giải pháp để vừa nâng cao tỷ lệ tốt nghiệp đúng hạn vừa siết chặt việc ra đề thi, đánh giá kết quả để đảm bảo hạng tốt nghiệp của người học phải tương xứng với năng lực thật sự khi tham gia vào thị trường lao động”, TS Nguyễn Trung Nhân chia sẻ.

ThS Phạm Thái Sơn, GĐ Trung tâm tuyển sinh và truyền thông Trường ĐH Công nghiệp Thực phẩm TPHCM cho rằng, cần nhìn nhận chất lượng giáo dục giờ đây đã tốt hơn trước rất nhiều. Tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp loại khá, giỏi cao phần nào thể hiện điều đó.

Ông Sơn nhớ lại, thời ông đi học, lớp ông theo học khi đó nằm top đầu trong khoá tuyển sinh của Trường ĐH Khoa học Tự nhiên TPHCM nhưng chỉ có 12 trong tổng số 235 sinh viên tốt nghiệp loại giỏi; tổng sinh viên tốt nghiệp giỏi và khá chỉ khoảng 10%.

Người này cho rằng, tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp loại giỏi ở mức 10% và tốt nghiệp loại khá ở khoảng 30% trong số sinh viên tốt nghiệp, phần còn lại là trung bình khá hoặc trung bình sẽ hợp lý và thuyết phục hơn.

Còn tỷ lệ tốt nghiệp loại giỏi, xuất sắc tràn lan như hiện nay, theo ông Sơn có thể ở khâu đánh giá năng lực của sinh viên có “lỗ hổng”.

Nói về điều này, quản lý một trường đại học lớn về lĩnh vực kinh tế ở TPHCM – nơi có tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp loại giỏi, xuất sắc rất cao nhiều năm qua – thừa nhận việc đánh giá năng lực người học giờ đây còn xuất phát từ việc… “thương sinh viên”, không riêng ở trường nào.

Người này cho rằng, giờ đây, tỷ lệ sinh viên khá giỏi ở các trường đều cao, trường nào làm “chặt” thì chính sinh viên của họ sẽ thiệt thòi và giảm cơ hội ban đầu khi tìm việc với tấm bằng trung bình.

Không ai nói ra nhưng điều này tạo nên một “cuộc đua ngầm” của nhiều trường trong việc đánh giá sinh viên. Thầy cô “nới tay” hơn trong cho điểm nhằm tạo cơ hội cho sinh viên của mình có “bằng đẹp” khi tốt nghiệp.

Chưa kể, tỷ lệ đó cũng là ưu thế của trường trong việc quảng bá, tuyển sinh. Cứ vậy, góp phần dẫn đến tình trạng “lạm phát” sinh viên tốt nghiệp bằng giỏi ở nhiều trường đại học hiện nay.